ارشد فیزیک | وزارت علوم یا وزارت بهداشت

دراین مقاله می‌خوایم به آینده تحصیلی دانشجویان کارشتاسی فیزیک بپردازیم. و ببینیم فارغ‌التحصیلان ارشد فیزیک وزارت علوم برای مقطع ارشد چه رشته‌هایی را می‌توانند شرکت کنند. برای آشنایی با رشته‌ای که خیلی از دانش‌آموختگان فیزیک با آن آشنایی ندارند، ولی خیلی براشون جذابه 😉، با ما همراه باشید.

رشته فیزیک

در جایی مطلبی را می‌خواندم که علم را به دو دسته علوم پایه و علوم غیرپایه‌ای تقسیم بندی می‌کرد که تعبیر واقعا زیبایی است. علوم پایه علومی هستند که مادر و ریشه بقیه رشته‌ها می‌باشند. انتظار ما از یک درخت با ریشه‌های قوی و زیاد چیست؟ دقیقا تولید میوه بهتر و بیشتر. پس هر چه قدر به این علوم بیشتر توجه شود، پیشرفت و بهره بیشتری را در علوم غیرپایه‌ای شاهد خواهیم بود. فیزیک، شیمی، زیست، ریاضی جزء این دسته از رشته‌های مادر به هستند. برای مثال چند لحظه به رشته فیزیک فکر کن !!!!!    
این رشته، مادر بسیاری از رشته‌های مهم امروز مثل مخابرات، برق، مکانیک و غیره ست. پس رشته‌های پایه بسیار پراهمیت هستند و برای پیشرفت بیشتر باید به این رشته‌ها توجه ویژه داشت. و دقیقا تعریف این رشته هم علم مطالعه ماده، حرکت و رفتار آن در فضا-زمان و جستارهای مرتبط انرژی و نیرو است و هدف اصلی آن درک چگونگی رفتار جهان می‌باشد.

از طرف دیگر باید ببینیم دانش‌آموختگان مقطه کارشناسی فیزیک بطور اختصاصی‌تر در چه زمینه‌هایی می‌توانند به تحصیل، پژوهش و اشتغال بپردازند.

گرایش ها کارشناسی ارشد فیزیک کدام اند؟

رشته فیزیک در کارشناسی زیر مجموعه رشته‌های وزارت علوم هست. با این حال فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند هم در رشته‌های ارشد وزارت علوم و هم در رشته‌های ارشد وزارت بهداشت شرکت کنن. گرایش‌های کارشناسی ارشد فیزیک طبق دفترچه 1403 وزارت علوم شامل موارد زیر است

• فیزیک مهندسی هسته ای ( با گرایش های فیزیک پرتوها
• فناوري پلاسما
• مهندسی سیستم های انرژی
• نانو فيزيك
• آموزش فيزيك(ويژه فرهنگيان)
• دكتري مستقیم فيزيك
• مواد
• انرژي و تكنولوژِي كوانتومي
• علوم فضایی

با این حال دانش آموختگان این رشته می‌تونن در رشته‌های فیزیک پزشکی، فناوری تصویربرداری و رادیوبیولوژی از زیرمجموعه رشته‌های ارشد وزارت بهداشت هم شرکت کنند.

بازار کار رشته ارشد فیزیک چطوره؟

رشته‌های مادر بیشتر به چرایی پدیده‌ها می‌پردازند و به دنبال کشف قوانین موجود در طبیعت می‌گردند. و به همین دلیل بعضا آنها را علوم نظریه‌ای می‌گویند. چون باید برای کشف قوانین بیشتر در نظریه‌ها سیر کنند تا بتوانند تمامی رفتار یک پدیده را توصیف کنند. اساسا نیز مواردی که این علوم کشف می‌کنند، مدت زمانی لازم دارد تا وارد بازار مصرفی شود و به نوعی منجر به خلق ثروت شود. برای مثال امروز می دانیم که GPS ها نقش بسیار مهمی دارند و اساس کار آن‌ها نیز نظریه نسبت انشتین است. ولی این نظریه به هنگامی که معرفی شد، مدتی طول کشید تا وارد بازار مصرف شود. و در ابتدا فقط کشف یک رفتار از رفتارهای طبیعت بود.

مثال‌های بسیار وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان از فیزیک کوانتوم و … نیز نام برد. این بزرگ‌ترین مشکل رشته‌های مادر است که علی رغم اهمیت بسیار زیاد، خیلی از کشورها به آن توجه ویژه‌ای نمی کنند. کشور ما نیز متاسفانه به این مسئله دچار است و فارغ‌التحصیلان فیزیک علی‌رغم تلاش‌هایی که می‌کنند، بازار کار مناسب و درخور خود را ندارند. در تمامی این سال‌ها، یکی از رایج ترین مشاغل فارغ التحصیلان رشته فیزیک، تدریس است. این مسئله به طور چشمگیری در بین دانشجویان به خصوص دانشجویان فیزیک رخ می‌دهد. در سال‌های اخیر رشته‌هایی مانند لیزر و فوتونیک به دلیل نزدیکی به نیاز بازار، کم و بیش این شرایط را بهبود داده‌اند. ولی همچنان نیاز بیشتری برای اشتغال‌زایی برای رشته‌های علوم پایه وجود دارد.

ارشد فیزیک پزشکی با پایه فیزیک

یکی از رشته‌هایی که فارغ التحصیلان فیزیک می‌توانند در ارشد آن را ادامه دهند رشته‌های فیزیک پزشکی (شامل فیزیک پزشکی، فناوری تصویربرداری پزشکی و رادیوبیولوژی) است. رشته فیزیک پزشکی در دنیا به 5 گرایش تصویربرداری، رادیوتراپی، رادیوبیولوژی، پزشکی هسته ای و غیریونیزان تقسیم میشه. در کشور ما با توجه به نیازی که در دو گرایش فناوری تصویربرداری پزشکی و رادیوبیولوژی احساس شده، برای آنها رشته‌های مجزا با سرفصل‌های جداگانه طراحی شده تا این نیازها رفع بشه. ولی در کل دنیا رشته فیزیک پزشکی را رشته مادر این سه رشته میدونن.

جایگاه دانش‌آموختگان فیزیک در فیزیک پزشکی

جالبه بدونید تعداد بالایی از اساتی بنام این رشته با پایه فیزیک هستند (یعنی لیسانی فیزیک بودند). و به دلیل درک خوب و قوی از مفاهیم پایه‌ای و ریاضیات می‌توانند در بسیاری از زمینه‌های این رشته خوب عمل کنند. مثلا بطور کلی در زمینه‌های پردازش تصویر که نیاز به کارکردن با نرم افزارها و کد نویسی دارد، دانشجویان با پایه فیزیک به مراتب قوی‌تر از دانشجویان با پایه‌های دیگر ظاهر می‌شوند. از طرف دیگر این رشته‌ها، با توجه به قرارگیری در وزرات بهداشت، وضعیت شغلی نسبتا بهتری نسبت رشته‌های فیزیک در وزارت علوم دارد.

واقعیت امر این است که دروس فیزیک هر چه به مقاطع بالاتر می‌رود، دارای ریاضیات و مفاهیم پیچیده‌تری می‌شود که درک و مطالعه آن‌ها سختی خاص خود را دارد. دوستان فیزیکی فقط درس کوانتوم را به یاد بیاورند که ریاضیات و مفاهیم آن واقعا برای بسیاری از بچه‌های فیزیک سخت است. یک مثلی بین ما دوستان باب بود که اگر کسی قرار بود کاری را انجام دهد و کمی طول می‌داد، ما به او می گفتیم که نمی خوای مسئله کوانتوم حل کنی که 😊. با این حال دروس فیزیک پزشکی واقعا سختی مفاهیم و ریاضیات فیزیک را به هیچ وجه ندارد و به مراتب ریاضیات آن راحت‌تر است. از طرفی دیگر، در کنکور این رشته‌ها، از دروس ریاضی و فیزیک نیز سوال طرح می‌شود که از قضی با ضرایب بسیار خوبی، تاثیر بالایی نیز دارند.

برگ برنده داوطلبان با کارشناسی فیزیک

دانشجویان فیزیک به دلیل اینکه درس فیزیک عمومی را در 4 درس 4 واحدی، درس ریاضی را در 3 درس 4 واحدی و درس اتمی هسته‌ای را پاس می کنند، نسبت به سایر داوطلبان دست برتر را دارند و در رقابت با آن‌ها بهتر می‌توانند عمل کنند. (برای مشاهده تاثیر گذاری هر درس کلیک کنید: فیزیک پزشکی، رادیوبیولوژی و تصویربرداری پزشکی). تمامی این موارد، رشته فیزیک پزشکی، فناوری تصویربرداری و رادیوبیولوژی را یک گزینه ایده آل برای فارغ التحصیلان فیزیک تبدیل می‌کنه.

یکی از نکات مهم این است که آزمون ارشد فیزیک غالبا در ماه‌های آخر سال (بهمن و اسفند) برگزاری می‌شود. این درحالی است که آزمون ارشد وزارت بهداشت در خرداد ماه و یا تیرماه برگزار می‌شود. دوستان فیزیکی با توجه به همپوشانی دروس مهم این دو رشته می‌تونن در آزمون ارشد وزارت بهداشت نیز شرکت کنند و پس از حصول نتیجه و مشورت‌های لازم هر کدام را خواستند استفاده کنند. پس محدودیتی برای شرکت همزمان در آزمون ارشد وزرات علوم و وزارت بهداشت نیست.

آیا دانشجویان فیزیک می‌توانند در فیزیک پزشکی موفق شوند؟

یک سوال دقیق و به جا این است که رشته فیزیک پزشکی در وزارت بهداشت است و خواه یا ناخواه با موارد پزشکی و … در ارتباط هست. و کسانی که تا دیروز تمام وقت خود را صرف ریاضیات و مطالب فیزیک می‌کردن و اطلاعات خاصی از دنیای پزشکی ندارن، آیا می تونن در این رشته موفق باشن؟ پاسخ به این سوال قطعا مثبته. بطوریکه درصد قابل توجهی از اساتید این رشته، با پایه فیزیک هستن که البته از اساتید به نام و مشهور این رشته در ایران هستند.

دنیای وسیع فیزیک پزشکی

واقعیت امر این است که این رشته بسیار بزرگ و با زیرشاخه‌های مختلف است که بخش بزرگی از زیرشاخه‌های آن تنها نیاز به اطاعات مقدماتی پزشکی دارد و بیش‌تر از آن‌ها نیاز به محاسبات و ریاضیات قوی دارد که خوب بچه‌های فیزیک به دلایلی که قبلا اشاره شد، بهتر می‌توانند عمل کنند. برای نمونه یکی از مراکزی که بچه‌های فیزیک مشغول کار می‌شوند، به عنوان فیزیسیست در مراکز رادیوتراپی است. کارهای دزیمتری و بخصوص در صورت نیاز به محاسبات آن برای بچه‌های فیزیک به مراتب راحت‌تر است.

با این حال کاملا این مسئله درست است که در برخی گرایش‌ها مانند رادیوبیولوژی که جنبه‌های سلولی مورد بررسی قرار می‌گیرد و برای برخی از فرآیند‌ها نیاز به حفظ کردن مسیر و نام‌های بسیاری می‌باشد. و واقعا برای دانشجویان فیزیک سخت می‌شود ولی برای دانشجویان با پایه دیگر رشته‌ها مثل رادیولوژی، فیزیک هسته ای و رادیوتراپی بسیار راحت‌تر خواهد بود. با این حال ما اساتیدی داریم که توانستند با مطالعه و تلاش به اساتید نام آوری در گرایش‌هایی از فیزیک پزشکی که زمینه های پزشکی آنها قوی‌تر است، تبدیل شوند. در یک کلام میشع اینگونه بیان کرد که دانشجویان فیزیک به راحتی می‌تونن در این رشته موفق باشند. چون این رشته گستردگی بسیاری دارد، که هر دانشجویی با هر پایه‌ای می‌تواند در یک زمینه این رشته فعالیت کند و در آن به جامعه خود خدمت کند.

نکته‌ای که باید بدونی!

نکته دیگه‌ای که ما در ساینس‌آزمون به آن معتقد هستیم، فردی که تونسته پا به عرصه تحصیلات تکمیلی بذاره، اونقدر توانایی داره که با جنبه‌های نوین علم آشنا بشه و دستی در آتش داشته باشه. این نتیجه بر اساس تجربه خودمون و رفقای موفقمون در اقصی نقاط ایران و جهان است 😎. چه عزیزانی که از رشته‌های فیزیک میان و میخوان کارهای سلولی و بالینی مرتبط با این سه رشته را انجام بدن. و چه عزیزانی که از رشته‌های کارشناسی وزرات بهداشت (از جمله کارشناسی پرتوشناسی تشخیصی) میان و در حوزه سنتز نانوذرات و کدنویسی فعالیت می‌کنند. خلاصه این دنیا خیلی وسیع و کاربردیه و باید علاقه خودت را در آن پیدا کنی. در برخی نقاط دنیا فیزیک پزشکی در دپارتمان‌های فیزیک کاربردی ارائه میشه.

مطالب بیشتری برای این سه رشته داریم. اگر هنوز نمیدونی که میخوای ارشد فیزیک بخونی یا ارشد وزارت بهداشت، برای آشنایی بیشتر با رشته‌های فیزیک پزشکی، فناوری تصویربرداری پزشکی، رادیوبیولوژی و بازار کار آنها روی اسم هر رشته کلیک کن!